تردیدی نیست که بحران جنگ و نا امنی در لیبی، تأثیر مستقیمی بر اوضاع سیاسی و امنیتی تونس داشته و تداوم آشفتگی در منطقه، ثبات سیاسی و رشد اقتصادی تونس را با تهدید رو به رو می کند، بنابر این، دولت تونس بایستی همواره متوجه حساسیت اوضاع سیاسی و امنیتی در کشورهای همسایه باشد. اما اقدامات اخیر قیس سعید، رئیس جمهور تونس در پیوند به بحران لیبی، منجر به افزایش نگرانی ها شده و آینده روابط دو کشور را در هاله ای از ابهام قرار داده است. دیدار اخیر فائز السراج، رئیس دولت وفاق ملی لیبی از تونس که در دهم ماه دسامبر جاری صورت گرفت، نگرانی ها را بیشتر از پیش افزایش داده است، زیرا دولت جدید تونس تا کنون موضع گیری مشخص خود را در قبال بحران لیبی اعلام نکرده است.

در جریان دیدار با فائز السراج، قیس سعید تأکید کرد که بحران لیبی بایستی از طریق گفت و گو حل شود و کلیه ای احزاب و گروه های لیبی در راهبرد حل بحران نقش داشته باشند. اما از آن پس تا کنون تونس در مورد آن چه در مجاورت مرزهای زمینی لیبی با این کشور و در آب های نزدیک به سواحل تونس صورت می گیرد، هیچ واکنشی نشان نداده و نسبت به توافق امنیتی انجام شده میان دولت وفاق ملی لیبی و ترکیه، ابراز نظر نکرده است.

در همین راستا، احمد ونیس، وزیر پیشین امور خارجه تونس در صحبتی با اندیپندنت عربی، اظهار داشت که تحولات لیبی برای تونس نیز سرنوشت ساز است و امضای توافق نامه امنیتی میان آنکارا و طرابلس منجر به افزایش تنش ها شده و آتش جنگ میان دولت وفاق ملی و ارتش ملی لیبی را بار دیگر شعله ور می کند.

در پیوند به دیدار رسمی فائز السراج از تونس و تأثیر آن در چگونگی روابط دیپلماتیک میان تونس و لیبی، احمد ونیس عقیده دارد که این اقدام نباید باعث ناراحتی شود، زیرا دولت وفاق ملی لیبی، یگانه جهتی است که از سوی جامعه جهانی به رسمیت شناخته شده است. اما ابتکار عمل آلمان در ارتباط به بحران لیبی که قرار است در اوایل ماه ژانویه 2020 در برلین برگزار شود، می تواند بر روند روابط دیپلماتیک میان دو کشور تأثیر گذار باشد، زیرا از حضور تونس در این نشست، صرف نظر شده است. وزیر امور خارجه آلمان گفته است از آن جا که تمام موارد دستور جلسه، پیوند به مسایل داخلی لیبی دارد، بنابر این، تونس در نشست برلین دعوت نشده است.

البته از هنگام آغاز درگیری ها در لیبی، گروه های تروریستی با استفاده از آشفتگی های این کشور دست به حملات تروریستی زده و مرزهای جنوبی اروپا را تهدید می کنند، روی همین منظور کشورهای اروپایی، به ویژه آلمان در تلاش برای ایجاد آرامش و امنیت در لیبی است.

به هر حال، تونس همواره نقش مثبت و موثری در تحولات منطقه داشته و ابتکاری را که به منظور حل بحران لیبی در آخرین اجلاس اتحادیه عرب پیشنهاد کرده بود، می توانست درگیری های لیبی را پایان دهد، اما حمله نیروهای ارتش ملی لیبی، مانع اجرای این راهبرد شد. افزون بر آن، موفقیت تونس در همگرایی با احزاب و گروه های اسلام گرا، نشان می دهد که تونس می تواند نقش اثرگذاری در مسایل منطقه ای داشته باشد.

از سوی دیگر، محمد بوعود، روزنامه نگار و تحلیل گر سیاسی در صحبتی که با اندیپندنت عربی داشت، گفت: جای تعجب است که دولت تونس تا کنون در قبال تحولات لیبی سکوت اختیار کرده و از خود هیچ گونه واکنشی نشان نداده است، به ویژه پس از امضای توافق نامه امنیتی میان آنکارا و طرابلس. درست است که دولت تونس تازه به کار آغاز کرده و سرگرم رسیدگی به پرونده های مهم دیگری است، اما تحولات لیبی را نباید دست کم گرفت، زیرا امنیت تونس بستگی به امنیت لیبی دارد.

متأسفانه در گذشته نیز تونس بارها در قبال تحولات لیبی کناره گیری اختیار کرده و در موارد بسیاری نقش تماشاچی داشته است. نگرانی مقامات تونس از سهم گیری در حل بحران لیبی، باعث تضعیف نقش منطقه ای تونس شده و توانایی های سیاسی و استراتژی کشور را نقش بر آب کرده است.

محمد بوعود عقیده دارد که در دوره ریاست محمد باجی قائد سبسی، برخی فشارهای داخلی و خارجی مانع اتخاذ موضع گیری صریح تونس در قبال تحولات لیبی می شد، اما امروز دولت تونس نباید در برابر بحران لیبی دچار شک و تردید شود. افزایش وخامت اوضاع امنیتی و دخالت ترکیه در امور داخلی لیبی، تهدید آشکاری برای ثبات و امنیت در تونس است و مقامات دولتی تونس از این بیش نباید این تهدیدها را نادیده بگیرند. کشورهای که هزاران کیلومتر با لیبی فاصله دارند، اکنون در تلاش برای ایفای نقشی در تحولات این کشور می باشند، اما تونس که در همسایگی لیبی واقع شده و مشترکات زیادی با این کشور دارد، سعی دارد از پرداختن به مسایل لیبی طفره روی کند.

به باور محمد بوعود، پیوند جنبش النهضه تونس با دولت فائز السراج در طرابلس می تواند یکی از عوامل بازدارنده تونس از ایفای نقش در تحولات لیبی باشد، زیرا بعید نیست که جنبش النهضه، دولت تونس را وادار به عدم اتخاذ موضع گیری مناسب در برابر تحولات لیبی کند. از سوی دیگر، دولت جدید تونس، به ویژه دستگاه دیپلماسی کشور تجربه کافی و درک درستی از اهمیت تحولات لیبی ندارد، بنابر این، تلاش می کند تا آن جا که ممکن باشد، از ابراز نظر در مورد ناهنجاری های مرتبط با تحولات لیبی خودداری کند. تردیدی نیست که تداوم این وضعیت به سود کشور نیست و عدم مشارکت تونس در راهبردهای متعلق به لیبی، می تواند تونس را با چالش های بسیاری رو به رو کند.

با توجه به اهمیت تحولات لیبی و تأثیر آن بر اوضاع تونس، مرکز مطالعات استراتژیک مغرب عربی قصد دارد در همکاری با مرکز مطالعات و پژوهش های عربی، همایشی را تحت عنوان "سیاست احتمالی تونس در قبال تحولات لیبی" در اواخر ماه جاری در تونس برگزار کند.